ترپونما (Treponema)
از نقطهنظر پزشكي مهمترين اسپيروكتها ترپونماها هستند. بيشتر ترپونماها غيربيماريزايند و قسمتي از فلورنرمال مخاط دهان هستند. ولي بعضيها نيز در انسان بيماريزا ميباشند. شناختهشدهترين ترپونماي بيماريزا ترپونما پاليدوم است كه سه زيرگونه دارد:
-
(1) ترپونما پاليدوم زيرگونه پاليدوم (سابقاً ترپونما پاليدوم ناميده ميشد) عامل سیفليس؛
-
(2) ترپونما پاليدوم زيرگونه اندوميكوم (سابقاً ترپونما پاليدوم II ناميده مي شد) عامل بژل يا سیفليس اندميك؛
-
(3) ترپونما پاليدوم زيرگونه پرتنوئه (سابقاً ترپونما پرتنوئه ناميده میشد) عامل ياز.
-
ترپونماي پاتوژن ديگر، ترپونما كاراتئوم است كه عامل پينتا است.
ترپونما پاليدوم زيرگونه پاليدوم:
عامل سیفليس است.
بيماري در اروپا در قرنهاي پيش به نام « آبله بزرگ» (براي افتراق از آبله) ناميده شد و به نظر میرسد كه باكتري
در آن روزگاران بسيار بيماريزاتر از امروز بوده و بيماران معمولاً دچار زخمهاي اولسراتيو بزرگ (آبله بزرگ) و
گرانولوماهاي بدشكل در بافتهاي غضروفي (گوما) ميشدهاند.
هنگامي كه شكسپير گفت: "آبله بر تو باد" منظور او آبله گاوي نبود، بلكه سیفليس بود.
نگرانی روزافزون در این مورد است که سيفلیس احتمال انتقال ( ایدز ) را 35 برابر افزایش میدهد.
انتقال:سیفليس از طريق جنسي به بالغين و مادرزادي به جنين و نوزاد منتقل ميگردد. بهازاي هر بار تماس جنسي
با فرد آلوده امكان انتقال بيماري 1 به 10 است. ميانگین دوز آلودهكننده ID50 براي ترپونما پاليدوم حدود 57 باكتري
است. در بالغين عفوني، بيماري داراي مراحل اول، دوم و نهفته و سوم ميباشد. خطر انتقال سیفليس از طريق
جفت از مادر به جنين بسته به مرحلة عفونت در طي دوران حاملگي مادر دارد. عفونت اوليه احتمال 100 درصد،
ثانويه 90 درصد، ابتداي نهفتگي 30 درصد و انتهاي نهفتگي و مرحلة سوم 5 درصد انتقال مادر به جنين دارد.
با كمال تعجب، با توجه به شاخصهاي كلينيكي سیفليس، درباره باكتري يا پاتوژنيسيته آن اطلاعات زيادي در دسترس نيست.
اين امر بيشتر به اين دليل است كه تاكنون نتوانستهاند ترپونما پاليدوم را در شرايط آزمايشگاهي كشت بدهند. تا
امروز فقط توانستهاند باكتري را از خرگوش به محيط كشت سلولهاي اپيتليال خرگوش انتقال بدهند كه ترپونما
براي چند نسل محدود در آن تكثير ميكند.
معمولاً ترپونما پاليدوم با تلقيح به بيضه خرگوش كشت داده ميشود. زمان دو برابر شدن در اين محل 30
ساعت است و بهكندي تكثير مييابد.
Field Steel و همكاران يك محيط كشت فيبروبلاست به صورت يك لايه جهت كشت ترپونما تهيه نمودند. ترپونما
پاليدوم با انتهای تیز به سلول میزبان متصل شده و ساختار میکروتوبولی دارد. میکروائروفیل بوده، در خون و
فراوردهای خونی در 4 درجه سلسيوس به مدت 24 ساعت زنده میماند. به خشکی و دمای بیش از 42 درجه سلسيوس حساس است.
نکته:اسپیروکت هایی مانند ترپونما پالیدوم به علت قطر کوچکی که دارند (0/2µm) با میکروسکوپ فازکنتراست و میکروسکوپ نوری قابل مشاهده نیستند.